Tips for mothers to treat constipation for babies

1. Dấu hiệu nhận biết táo bón ở trẻ

Nếu trẻ có nhiều hơn 2 trong số các triệu chứng dưới đây và kéo dài 1 tháng, ba mẹ nên đưa trẻ đến khám táo bón để được điều trị kịp thời:

• Đi tiêu ít hơn 3 lần/tuần
• Đi tiêu phân cứng, khô, vón cục, nhỏ li ti như phân dê
• Có biểu hiện đau, khó chịu, khóc, sợ hãi mỗi khi đi tiêu
• Có hành vi nín giữ phân: khi mắc đi tiêu nhưng trẻ không muốn đi mà cố gắng nín lại như đứng thừ người, đứng bắt chéo chân,..
• Đi tiêu són phân xen lẫn táo bón, hoặc có những đợt táo bón và tiêu chảy xen kẽ với nhau

Tuy nhiên, một số trẻ không có biểu hiện rõ ràng của táo bón để ba mẹ nhận ra. Hoặc đôi khi vì ba mẹ bận rộn công việc và cùng lúc có nhiều người cùng tham gia chăm sóc trẻ (ông bà, thầy cô,…) nên không nhận biết trẻ bị táo bón.

Một số trẻ đến khám vì các biểu hiện khác như đi tiểu lắt nhắt, đau khi đi tiểu, nhiễm trùng tiểu, biếng ăn chậm tăng cân,…nhưng cuối cùng khi bác sĩ khám và tìm hiểu thì phát hiện  nguyên nhân cuối cùng của các vấn đề trên là do táo bón.

2. Nguyên nhân táo bón

Ở trẻ em phần lớn táo bón là do:

• Ăn thiếu chất xơ từ rau củ, trái cây và uống thiếu nước. Khi trẻ đã ăn đủ chất xơ nhưng trẻ vẫn bị bón thì cần kiểm tra lại trong chế độ ăn có những thức ăn khác có thể gây táo bón như thực phẩm chế biến sẵn, uống quá nhiều sữa, ăn uống nhiều đồ ngọt… Hầu hết trẻ bị táo bón thường uống không đủ nước.
• Chuyển chế độ ăn từ sữa qua cháo rây hoặc từ cháo qua cơm,…: Bất kỳ thay đổi nào trong chế độ ăn uống ví dụ khi trẻ chuyển từ sữa mẹ, sữa công thức sang sữa bò hoặc giai đoạn bắt đầu ăn dặm cũng có thể gây xáo trộn đối với hệ tiêu hóa của trẻ dẫn đến táo bón.
• Stress do mới đi học, thay đổi môi trường học, mới tập đi cầu hoặc khi đi du lịch,…

• Sợ đi vệ sinh: Trẻ khi bị táo bón thường “đau” khi đi tiêu và gây tâm lý “sợ đi tiêu” và trẻ sẽ “nhịn đi tiêu”. Chính điều này tao thành vòng lẩn quẩn làm cho táo bón ngày càng nặng hơn. Phân tích tụ lâu ngày càng bị khô và cứng, làm việc đi tiêu càng khó khăn.
• Lười vận động thể chất: Tập thể dục hàng ngày giúp nhu động của ruột tốt, các chất được lưu chuyển trong ruột một cách dễ dàng hơn, giảm nguy cơ thức ăn bị tích tụ lại ở đại tràng gây táo bón.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như giảm đau, dị ứng, kháng sinh hoặc các chất bổ sung như sắt, canxi có thể dẫn đến táo bón
• Bệnh lý: Khi trẻ bị bệnh có thể ảnh hưởng đến chế độ ăn uống của trẻ, thiếu nước dẫn đến táo bón. Ngoài ra, có thể trẻ có những bệnh lý gây táo bón như: phình đại tràng bẩm sinh, suy giáp, dị ứng đạm sữa bò, bất thường hậu môn trực tràng … cần được khám để loại trừ

3. Hậu quả táo bón kéo dài

• Tắc ruột: Phân ứ lại lâu ngày trong ruột sẽ bị khô cứng lại có thể gây tắc ruột
• Viêm đại tràng nhiễm độc: tình trạng phân bị ứ lâu trong ruột sẽ sinh độc tố, gây viêm ruột- viêm đai tràng tái đi tái lại
• Viêm nứt hậu môn, trĩ, sa trực tràng: vì bị bón lâu ngày, phân trở nên khô cứng, trẻ sẽ phải rặn rất nhiều mới đi tiêu được gây ra tình trạng viêm nứt hậu môn, sa niêm mạc hậu môn ra ngoài. Các mạch máu ở hậu môn phải chịu áp lực lớn khi đi tiêu trong thời gian dài sẽ dẫn đến tình trạng dãn mạch tạo thành búi trĩ, có thể gây chảy máu ồ ạt hay chảy máu rỉ rả kéo dài, gây thiếu máu, đau đớn khi đi tiêu ở tuổi trưởng thành
• Biếng ăn, chậm tăng trưởng: nhiều bé đến khám dinh dưỡng vì tình trạng biếng ăn, chậm tăng trưởng nhưng khi khám bác sĩ phát hiện ra thủ phạm lại chính là táo bón kéo dài nhưng không được ba mẹ quan tâm và điều trị đúng lúc. Trẻ táo bón kéo dài đường ruột không thông, bị đầy bụng dẫn đến trẻ không muốn ăn và suy dinh dưỡng mãn tính
• Mất phản xạ đi cầu: táo bón kéo dài sẽ làm mất phản xạ đi tiêu, ứ phân trong ruột làm trẻ đau bụng tái đi tái lại, hơn nữa làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng về sau

• Hành vi nín giữ phân: khi bé thường xuyên bị đau lúc đi tiêu, bé sẽ bắt đầu sợ đi tiêu và có hành vi nín lại không muốn đi tiêu. Chính điều này lại làm cho phân bị ứ lại lâu hơn, trở nên khô cứng hơn và ngày càng bón hơn. Điều này tạo ra vòng xoắn lẩn quẩn làm táo bón khó điều trị nếu không được can thiệp đúng lúc.
• Ảnh hưởng tâm lý, hay cáu gắt: bị táo bón kéo dài sẽ ảnh hưởng đến tính tình, tâm lý của bé, làm bé khó chịu, cáu gắt.
• Nếu bé của bạn có các dấu hiệu nghi ngờ táo bón, hãy cho bé đi khám để được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, kịp thời, giúp bé không bị các tác hại của táo bón kéo dài đến sức khỏe thể chất và tinh thần của bé

4. Những biện pháp hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa táo bón:

• Thay đổi lối sống, sinh hoạt giữ một vài trò quan trọng điều trị táo bón.
• Ăn nhiều rau, trái cây, 5 phần rau củ, quả/ngày và các thức ăn nhiều chất xơ.
• Uống đầy đủ nước.
• Bổ sung nước ép mận tây, lê, táo (> 4 tháng tuổi).
• Hạn chế lượng sữa > 1 tuổi 560ml/ ngày, > 18 tháng: 500ml/ ngày, và các chế phẩm từ sữa.
• Tập thói quen đi vệ sinh tốt 5-10 phút sau các bữa ăn khoảng 30 phút.
• Tránh các biện pháp bơm và kích thích hậu môn.
• Thời gian điều trị thường kéo dài từ khoảng 6 tháng.
• Sử dụng thuốc khi có chỉ định bác sỹ, tuân thủ thời gian điều trị tránh dừng thuốc đột ngột