NUỐT NGHẸN DAI DẲNG – KHI NÀO CẦN LƯU Ý?

Bài viết được tham vấn y khoa bởi ThS. BS CK2. Đinh Thị Ngọc Minh - Chuyên khoa Tiêu hóa Gan mật 

Nuốt nghẹn là một trong những than phiền thường gặp của bệnh nhân khi đến khám chuyên khoa Tiêu hóa - Gan mật tại CarePlus. Triệu chứng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân và có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý tiềm ẩn nguy hiểm từ đường tiêu hóa trên, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe người bệnh. 

1️⃣ Thế nào là cảm giác nuốt nghẹn? 

Nuốt nghẹn là cảm giác "vướng ở ổ", thường gặp khi ăn, đặc biệt là thức ăn dạng đặc hoặc ngược lại. Đôi khi đi kèm với nuốt đau hoặc có "cục dính ở cổ" gây nghẹn và đau khi nuốt nước bọt. Một số trường hợp xuất hiện gián đoạn, lúc có lúc không và triệu chứng này có thể đơn thuần hoặc đi kèm nuốt đau, ợ nóng, khàn tiếng, buồn nôn… 

2️⃣ Nguyên nhân thường gặp 

 Dựa trên cơ chế và vị trí, nguyên nhân được phân loại thành các nhóm chính: 

🔷 Nguyên nhân tại thực quản – dạ dày 

ㆍTrào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Acid dịch vị trào ngược lên hầu họng và thực quản gây viêm, phù nề niêm mạc. Người bệnh có thể xuất hiện cảm giác nuốt vướng, nuốt đau kèm theo các triệu chứng điển hình như ợ nóng, ợ chua, nóng rát sau xương ức 

ㆍViêm thực quản: do sử dụng thuốc (NSAID, kháng sinh, bisphosphonate…), nhiễm trùng, nhiễm nấm Candida, hóa chất (nuốt phải chất ăn mòn hoặc tác nhân kích ứng) 

ㆍHẹp thực quản: hậu quả của trào ngược mạn tính, viêm loét thực quản kéo dài 

ㆍ Khối u thực quản: thường gặp nhất là ung thư thực quản. Đặc điểm lâm sàng bao gồm nuốt nghẹn tăng dần theo thời gian, kèm theo sụt cân, chán ăn, suy nhược cơ thể. 

ㆍ Thoát vị hoành, vòng Schatzki: Các bất thường giải phẫu tại chỗ nối thực quản – dạ dày có thể gây hẹp cơ học. Người bệnh thường có cảm giác nghẹn từng lúc, đặc biệt khi ăn thức ăn đặc hoặc nuốt nhanh.  

🔷 Nguyên nhân vùng hầu họng – thanh quản 

ㆍ Viêm mạn tính hầu họng 

ㆍ Khối u lành tính (polyp, nang) hoặc ác tính (ung thư thanh quản, hầu họng). 

ㆍ Amidan/VA phì đại. 

ㆍ Các khối chèn ép từ ngoài thực quản: bướu giáp, nang giáp, u trung thất trên. 

🔷 Nguyên nhân thần kinh – cơ 

ㆍRối loạn vận động thực quản: co thắt lan tỏa, achalasia (co thắt tâm vị gây giãn thực quản). 

ㆍBệnh lý thần kinh – cơ: Parkinson, xơ cứng rải rác, nhược cơ, biến chứng sau đột quỵ. 

 🔹 Nguyên nhân tâm lý, chức năng 

Globus pharyngeus (cảm giác có cục nghẹn ở cổ): thường gặp ở người trẻ, liên quan đến căng thẳng, lo âu. Người bệnh có cảm giác nghẹn thay đổi theo tâm trạng, giảm khi ăn uống, tăng khi chú ý. Hình ảnh qua nội soi và các chỉ số xét nghiệm thường bình thường. 

3️⃣ Yếu tố nguy cơ cần lưu ý: 

🔸 Tuổi > 50. 

🔸 Tiền sử hút thuốc, uống rượu nhiều. 

🔸 Bệnh trào ngược lâu năm, không điều trị. 

🔸 Sụt cân không rõ nguyên nhân. 

🔸 Có bệnh lý thần kinh mạn tính. 

4️⃣ Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám sớm 

🔸 Nuốt nghẹn tăng dần theo thời gian, đặc biệt từ thức ăn đặc đến lỏng. 

🔸 Kèm theo sút cân nhanh, chán ăn, ho khạc máu, khàn tiếng, đau ngực hoặc nôn ói nhiều. 

🔸 Có tiền sử trào ngược, hút thuốc, uống rượu lâu năm.  

Các trường hợp này cần được nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng, kết hợp siêu âm/CT vùng cổ – ngực và xét nghiệm bổ sung để loại trừ bệnh lý nguy hiểm. 

5️⃣ Nếu đã loại trừ nguyên nhân thực thể, chỉ còn yếu tố tâm lý? 

Khi bác sĩ xác định nguyên nhân là do rối loạn chức năng hay stress, người bệnh cần hiểu rõ: 

 Đây không phải bệnh ác tính, không gây nghẹt thở hay nguy hiểm tính mạng, cảm giác nghẹn sẽ tăng khi lo lắng, giảm khi thư giãn. 

✅ Giảm stress, điều chỉnh lối sống: 

 ✅ Tập hít thở sâu, yoga, thiền, thể dục nhẹ. 

 ✅ Ngủ đủ giấc, hạn chế rượu, thuốc lá, cà phê. 

 ✅ Tránh la hét, nói to, giữ giọng nghỉ ngơi. 

✅Tham vấn tâm lý hoặc sử dụng thuốc hỗ trợ (an thần nhẹ, giảm lo âu) khi cần. 

 Nuốt nghẹn là triệu chứng đa dạng nguyên nhân, từ lành tính đến ác tính. Việc nhận diện sớm dấu hiệu nguy hiểm giúp chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu chỉ do yếu tố tâm lý, việc thay đổi lối sống, giảm căng thẳng sẽ cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống. 

👉 Vì vậy, khi có triệu chứng nuốt nghẹn dai dẳng, người bệnh nên chủ động đi khám bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa và Tai Mũi Họng để được đánh giá toàn diện.